C Zelfstandig naamwoord
C1 Regelmatige meervouden.
Net als in het Nederlands, maken ook wij in principe van het enkelvoud een meervoud door een -s of -en achter het zelfstandig naamwoord te zetten. In het laatste geval, echter, hebben wij voor de spelling op onze site afgesproken die -n in ons dialect niet te schrijven, om zodoende aan te geven dat het streektaal betreft.
In onze streektaal hebben wij mannelijke, vrouwelijke en onzijdige woorden.
Het grammaticale geslacht van het enkelvoud is niet bepalend voor de toevoeging van -s of -en om het meervoud te maken:
Mannelijk: | d’n ezel – de ezels | d’n bril – de brille |
Vrouwelijk: | de tôffel [tafel] – de tôffels | de bloem – de bloeme |
Onzijdig: | ut vaehreke [varken] – de vaehrekes | ut boek – de boeke |
Net als in het Nederlands krijgen alle verkleinwoorden uitsluitend een -s in de meervoudsvorm: blikskes, pilskes, petjes.
C2 Onregelmatige meervouden.
De Nederlandse meervoudsuitgang -eren, zoals in eieren, kinderen en bladeren, kennen wij in het dialect niet. Wij houden ons aan de uitgang zoals die ook in het Duits wordt gebezigd: aeier, keiner en blaar. Opvallend hierbij is de vorm 'dinger' als meervoud van 'ding'.
Tussen haakjes [ ] zijn de verkleinwoorden toegevoegd.
Onregelmatig:
aei | aeier | [aeike] | ei |
blad | blaar/bloar | [bleyke] | blad |
ding | dinger | [dingske] | ding |
kaei | kaeier | [kaeike] | kei/steen |
keind | keiner/keinder | [kiendje] | kind |
kleer | [klirke] | kleren | |
knie | kniejes | [knieke] | knie |
C3 Onveranderlijke meervouden.
Het Vallekeswirds kent meervouden die hetzelfde zijn als het enkelvoud (inne voeht – twih voeht). Vergelijkbaar dus met het Engelse woordje 'sheep' dat ook in het enkelvoud en het meervoud hetzelfde is. Ook hier is de vorm van het bijbehorende verkleinwoord vermeld.
(De schuingedrukte lettergreep geeft de hoofdklemtoon aan, indien nodig.)
aehrem | aehrem | [aermke] | arm |
aehrepel | aehrepel | [aerrepelke] | aardappel |
hoar | hoar | [hörke] | haar |
hoas | hoas | [hôske] | haas |
huys | huys | [huyske] | huis |
jong | jong | [jungske] | kind |
juyn | juyn | [jöntje] | ui |
koart | koart | [kôrtje] | kaart |
kunnehn | kunnehn | [kunnentje] | konijn |
lehrs | lehrs | [lehrske] | laars |
moai | moai | [moaike] | made |
mônd | mônd | [môndje] | maand |
muys | muys | [muyske] | muis |
schoap | schoap | [schöpke] | schaap |
tihn | tihn | [tintje] | teen |
voeht | voeht | [voetje] | voet |
zùrrig | zùrrig | [zùrrigske] | zorg |
C4 Meervouden met klinkerwisseling
Verder heeft ons dialect ook woorden die in het meervoud een klinkerwisseling krijgen, zoals in het Nederlands stad - steden / schip - schepen.
band | bahnd | [baendje] | band |
blok | blök | [blökske] | klomp |
bohm | béum | [bumke] | boom |
bôs | boas | [bôske] | baas |
brohd | bréui | [bréuike] | brood |
dag | doag | [daegske] | dag |
deur | durre | [durke] | deur |
droad | druyi | [druyike] | draad |
glas | gloas | [glaehske] | glas |
hak | hakkes | haekske | hak |
hand | hahnd | [haendje] | hand |
hoar | hoar | hörke | haar |
hoehd | huui | [huuike] oud | hoed |
hond | héund | [huendje] | hond |
kámmeroad | kámmeruyi | [kámmerodje] | vriend |
klihd | klihj | [kleedje] | jurk |
noad | nuyi | [nuyike] | naad |
ohr | órre | [urke] | oor |
ôs | oas | [ôske] | aas (van kaartspel) |
pad | pey | [peyke] | pad (weggetje) |
paerd | paehrd | [paerdje] | paard |
poht | péui | [pótje] | poot |
potlohd | potléui | [potléuike] | potlood |
schoen | schoehn | [schoentje] | schoen |
sloht | sléui | [sléuike] | sloot |
slot | sléui | [slötje] | slot |
sok | zök | [sökske] | sok |
stoel | stuel (oude vorm) | [stueleke] | stoel |
tand | tahnd | [taendje] | tand |
tehd | tey | tedje | tijd |
vurroad | vurruyi | [vurrôdje] | voorraad |
Maak jouw eigen website met JouwWeb